Iade: O le Fesootaiga o Geology ma Aganuu

Jade laumei

O Jade o se maa taua ua faapelepeleina mo le faitau afe o tausaga e aganuu i le lalolagi atoa. Mai malo o Saina anamua e oo atu i le malo Maya i Mesoamerica, o le iasepi ua i ai se taua faapitoa i faiga faaleaganuu ma faaleagaga a le tele o sosaiete. Ae i tua atu o lona taua faasolopito ma aganuu, o le iasepi o se mataupu manaia mo tagata suʻesuʻe o le eleele e suʻesuʻe. I lenei pou, o le a tatou suʻesuʻeina le fesoʻotaʻiga o geology ma aganuu e faʻatatau i lenei maʻa tulaga ese ma le taua.

Iade o se faaupuga faʻaaogaina e faʻamatala ai ituaiga minerale eseese e lua: nephrite ma le jadeite. Nephrite o se ituaiga o minerale amphibole, ae o iasepi o se minerale pyroxene. O minerale uma e lua e matua faigata lava ma umi, e talafeagai mo le faʻaaogaina i meafaigaluega, auupega, ma mea teuteu. Nephrite e masani lava o se lanu meamata sesega or lanu paʻepaʻe, aʻo iasepi e mafai ona maua mai le paepae i le lanumeamata, faʻapea foʻi ma isi lanu e pei o le piniki, lanu viole, ma le mumu.

I le fa'afanua, o le iasepi e fau i ma'a fa'atusa, o ma'a ia na suia e le vevela, mamafa, ma le fa'agasologa o vaila'au. O nei papa e mafai ona maua i le tele o nofoaga i le lalolagi, e aofia ai Siberia, Kanata, Niu Sila, ma Myanmar. Ae ui i lea, o le iasepi sili ona taua ma sili ona sailia e sau mai le itumalo o Kachin o Myanmar, lea e mafai ona maua ai le iasepi maualuga.

E pei ona mafai ona tatou vaʻaia, e taua tele le sao o le geology i le aʻoga ma le tufatufaina o iasepi. Ae ui i lea, e taua foi le mafaufau i le taua faaleaganuu o lenei maa taua. I Saina, mo se faʻataʻitaʻiga, ua faʻatauaina le iasepi mo le faitau afe o tausaga ma ua manatu o se faailoga o le tamaoaiga ma tulaga. Na talitonu tagata Saina anamua o le iasepi e iai ni mea e faʻamalolo ai ma e mafai ona faʻaleleia ai le manuia ma le ola umi. I Mesoamerica, sa fa'atauaina fo'i e le malo Maya le iasepi ma tu'ufa'atasia i le tele o a latou mea fa'ale-aganu'u ma mea taua.

O lea la, e mafai ona tatou iloa o le tala i le iasepi o se fesoʻotaʻiga mataʻina i le va o geology ma aganuu. Geology e maua ai le faavae faʻaletino mo le faʻavaeina ma le tufatufaina o le maʻa taua, aʻo faʻatupuina e le aganuu i le taua faaleagaga ma talafaasolopito. I le tele o itu, o le iasepi e avea o se faamanatu o le fesoʻotaʻi o le faasaienisi ma le poto masani o le tagata.

Ua tumau pea Jade o se maa taua mo le tele o aganuu, o lenei mea e faʻaalia ai le taua o le geology e le gata ina taua le iloa o le fausiaina o mea ae ia malamalama foi pe faʻapefea ona faʻaaogaina i le taimi. O le malamalama i le fetaulaiga o geology ma aganuu e faatatau i le iasepi e mafai ona faalolotoina ai lo tatou talisapaia o le maa taua lava ia ma sosaiete na faapelepele i ai mo le tele o tausaga.

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *